فلج مغزی چیست؟

فلج مغزی ( به انگلیسی Cerebral Palsy) گروهی از اختلالات است که بر توانایی فرد در حرکت و حفظ تعادل و حالت بدن تأثیر می گذارد. CP شایع ترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است. فلج به معنی ضعف یا مشکلات در استفاده از ماهیچه ها است. CP ناشی از رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال توسعه است که بر توانایی فرد در کنترل ماهیچه های خود تأثیر می گذارد.

علائم CP در افراد مختلف متفاوت است. یک فرد مبتلا به فلج مغزی شدید ممکن است برای راه رفتن نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه داشته باشد یا اصلاً نتواند راه برود و ممکن است به مراقبت مادام العمر نیاز داشته باشد. از طرف دیگر ، فرد مبتلا به CP خفیف ممکن است کمی ناخوشایند راه برود ، اما ممکن است به کمک خاصی احتیاج نداشته باشد. CP با گذشت زمان بدتر نمی شود ، اگرچه علائم دقیق می تواند در طول عمر فرد تغییر کند.

انواع فلج مغزی

پزشکان CP را بر اساس نوع اصلی اختلال حرکتی درگیر طبقه بندی می کنند. بسته به نواحی مغز ، یک یا چند اختلال حرکتی زیر ممکن است رخ دهد:

• سفت شدن ماهیچه ها (اسپاسم)

• حرکات غیرقابل کنترل (دیسکینزی)

• تعادل و هماهنگی ضعیف (آتاکسی)

چهار نوع اصلی فلج مغزی وجود دارد:

فلج مغزی اسپاستیک

متداول ترین نوع CP اسپاستیک است. حدود 80٪ از افراد مبتلا به CP  از نوع اسپاستیک هستند.

افراد مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک ، تون عضلانی خود را افزایش داده اند. این بدان معناست که ماهیچه های آنها سفت شده و در نتیجه حرکات آنها ممکن است ناخوشایند باشد. CP اسپاستیک معمولاً با قسمت هایی از بدن که تحت تأثیر قرار می گیرند شرح داده می شود:

دیپلژی اسپاستیک/دیپارزیس

در این نوع فلج مغزی، سفتی عضلات عمدتا در پاها است و بازوها کمتر تحت تأثیر قرار می گیرند یا اصلاً تحت تأثیر قرار نمی گیرند. افراد مبتلا به دیپلژی اسپاستیک ممکن است در راه رفتن دچار مشکل شوند زیرا ماهیچه های  سفت پا باعث می شود که پاها به هم بپیوندند ، به داخل بچرخند. 

همی پلژی اسپاستیک/همی پارزی

این نوع CP فقط یک طرف بدن فرد را درگیر می کند. معمولاً بازو بیشتر از ساق پا آسیب می بیند.

• تتراپلژی اسپاستیک/کوادریپارزی: شدیدترین شکل CP اسپاستیک است و هر چهار اندام ، تنه و صورت را درگیر می کند. افراد مبتلا به کوادریپارزی اسپاستیک معمولاً نمی توانند راه بروند و اغلب دارای اختلالات رشدی دیگر مانند ناتوانی ذهنی هستند. تشنج یا مشکلات بینایی ، شنوایی یا گفتاری.

فلج مغزی دیسکینتیک (شامل آتاتوئید ، کوروآتتوئید و فلج مغزی دیستونیک)

افراد مبتلا به CP دیسکینتیک در کنترل حرکت دست ها ، بازوها ، پاها و پاها مشکل دارند و نشستن و راه رفتن را دشوار می کند. حرکات غیرقابل کنترل هستند و می توانند آهسته و تند ، سریع و تند باشند. گاهی صورت و زبان تحت تأثیر قرار می گیرند و فرد مکیدن ، بلعیدن و صحبت کردن را به سختی انجام می دهد. فرد مبتلا به فلج مغزی دیسکینتیک دارای تن عضلانی است که می تواند تغییر کند (از حالت سفت به بیش از حد شل) نه تنها از روز به روز ، بلکه حتی در طول یک روز.

فلج مغزی آتاکسیک

افراد مبتلا به CP آتاکسیک با تعادل و هماهنگی مشکل دارند. هنگام راه رفتن ممکن است ناپایدار باشند. آنها ممکن است با حرکات سریع یا حرکاتی که نیاز به کنترل زیادی دارند ، مانند نوشتن ، مشکل داشته باشند. آنها ممکن است هنگام دستیابی به چیزی کنترل دست یا بازوهای خود را به سختی کنترل کنند.

فلج مغزی مختلط

برخی از افراد دارای علائم بیش از یک نوع CP هستند. شایع ترین نوع فلج مغزی مخلوط CP spastic و CP dyskinetic است.

علائم اولیه

علائم CP بسیار متفاوت است زیرا انواع و سطوح مختلف ناتوانی وجود دارد. علامت اصلی اینکه کودک ممکن است CP داشته باشد تأخیر در رسیدن به نقاط عطف حرکتی (مانند چرخش ، نشستن ، ایستادن یا راه رفتن) است. در زیر برخی دیگر از علائم احتمالی CP ذکر شده است. ذکر این نکته ضروری است که برخی از کودکان بدون CP نیز ممکن است برخی از این علائم را داشته باشند.

در نوزاد کوچکتر از 6 ماهگی

• وقتی سرش را بلند می کنید در حالی که به پشت دراز کشیده است ، سرش عقب می افتد

• احساس سفتی می کند

• هنگامی که او را در آغوش خود می گیرید ، به نظر می رسد که کمر و گردن خود را بیش از حد گسترش داده و مدام طوری رفتار می کند که انگار از شما دور می شود

• وقتی او را بر می دارید ، پاهایش سفت می شود و روی هم می افتند

در نوزادی بزرگتر از 6 ماه

• در هر دو جهت نمی چرخد

•  نمی تواند دست هایش را به هم نزدیک کند

•  در آوردن دستان خود به دهان مشکل دارد

• تنها با یک دست خود را دراز می کند در حالی که دست دیگر را مشت نگه می دارد

در نوزادی بزرگتر از 10 ماه

•  به صورت جانبی می خزد ، با یک دست و پای خود را فشار می دهد در حالی که دست و پای مخالف را می کشد

• روی باسن خود حرکت می کند یا روی زانوها می چرخد ​​، اما چهار دست و پا نمی خزد.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک یا پرستار کودک خود اطلاع دهید.

غربالگری و تشخیص

تشخیص فلج مغزی در سنین پایین برای رفاه کودکان و خانواده های آنها مهم است. تشخیص CP می تواند چندین مرحله را انجام دهد:

نظارت بر رشد

نظارت بر رشد به معنای ردیابی رشد و نمو کودک در طول زمان است. اگر در حین نظارت نگرانی در مورد رشد کودک ایجاد شد ، باید در اسرع وقت یک آزمایش غربالگری رشد انجام شود.

غربالگری رشد

در طول غربالگری رشد ، یک آزمایش کوتاه داده می شود تا مشخص شود آیا کودک دارای تاخیرهای رشدی خاصی مانند تأخیر حرکتی یا حرکتی است یا خیر. اگر نتایج آزمایش غربالگری نگران کننده باشد ، پزشک برای ارزیابی رشد و بررسی پزشکی کودک را ارجاع می دهد.

ارزیابی رشد و بررسی پزشکی

هدف از ارزیابی رشد ، تشخیص نوع خاصی از اختلال است که بر کودک تأثیر می گذارد.

خدمات درمانی و مداخله

هیچ درمان قطعی ای برای CP وجود ندارد ، اما درمان می تواند زندگی کسانی را که مبتلا به این بیماری هستند ، بهبود بخشد. شروع برنامه درمانی در اسرع وقت بسیار مهم است.

پس از تشخیص CP ، تیمی از متخصصان سلامت با کودک و خانواده همکاری می کنند تا طرحی را برای کمک به کودک برای دستیابی به پتانسیل کامل خود تهیه کنند. درمانهای رایج شامل داروها می شود.

عمل جراحي؛ بریس ها ؛ و فیزیوتراپی ، کاردرمانی و گفتاردرمانی. هیچ درمانی به تنهایی برای همه کودکان مبتلا به CP لزوما بهترین درمان نیست. قبل از تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی ، مهم است که با پزشک کودک صحبت کنید تا همه خطرات و مزایای آن را درک کنید.

علل و عوامل خطر

CP ناشی از رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال توسعه است که بر توانایی کودک در کنترل ماهیچه های خود تأثیر می گذارد. دلایل مختلفی برای ایجاد یا آسیب غیر طبیعی وجود دارد. مردم تصور می کردند که CP عمدتا به دلیل کمبود اکسیژن در مراحل زایمان ایجاد می شود. در حال حاضر ، دانشمندان فکر می کنند که این باعث تعداد کمی از موارد CP می شود.

آسیب مغزی که منجر به CP می شود می تواند قبل از تولد ، هنگام تولد ، یک ماه پس از تولد یا در اولین سالهای زندگی کودک ، در حالی که مغز هنوز در حال رشد است رخ دهد. CP مرتبط با آسیب مغزی که قبل یا در حین تولد رخ داده است ، CP مادرزادی نامیده می شود. اکثر موارد CP مادرزادی است. در بسیاری از موارد ، علت خاصی مشخص نیست.

درصد کمی از CP ناشی از آسیب مغزی است که بیش از 28 روز پس از تولد رخ می دهد. این حالت CP اکتسابی نامیده می شود و معمولاً با عفونت (مانند مننژیت) یا آسیب سر همراه است. 

اگر نگران هستید

اگر فکر می کنید فرزند شما با نقاط عطف حرکت روبرو نیست یا ممکن است CP داشته باشد ، با مرکز توانبخشی یارا تماس بگیرید و نگرانی های خود را با ما در میان بگذارید.

منبع: CDC.gov